نویسنده: سیحون کوهسار
بدخشان و تخار از استان‌های شمالی خراسان‌افغانستان دارای غنی‌ترین معادن از جمله طلا است. پیش از به قدرت رسیدن گروه طالبان، هزاران تن در شهرستان‌های مختلف این استان‌ها مشغول کار بودند و نیازهای زندگی خود را از طریق استخراج معادن لاجورد، طلا، لعل و سایر سنگ‌های قیمتی تأمین می‌کردند.
اما اکنون و با تسلط گروه طالبان، این معادن عمدتاً میان جناح‌های قدرتمند این گروه مانند شبکه حقانی و جناح قندهاری تقسیم شده و تنها سهمی ناچیز به فرماندهان محلی گروه طالبان در بدخشان و تخار می‌رسد.
بر اساس گزارش‌های سود حاصل از معادن طلای تخار و بدخشان تنها به جیب گروه طالبان نمی‌رود، بلکه گروه‌های تروریستی دیگری مانند القاعده، انصارالله، جناح‌هایی از ایغور و تحریک گروه طالبان پاکستان (TTP) نیز از این درآمد استفاده می‌کنند.
به گزارش نشریه «فارن پالیسی» در حمل/فروردین سال گذشته، از زمان آغاز استخراج گسترده معادن طلا در بدخشان و تخار در اوایل سال ۲۰۲۲، سهم القاعده از این درآمد به ۱۹۴.۴ میلیون دلار رسیده است.
این رسانه همچنین نوشته بود که گروه طالبان ماهانه ۲۵ میلیون دلار از معادن طلا درآمد دارند و این عواید توسط جناح سراج‌الدین حقانی در کابل و هبت‌الله آخوندزاده در قندهار با القاعده تقسیم می‌شود.
کمیته تحلیل و ارزیابی سازمان ملل متحد نیز در گزارشی تأیید کرده که گروه طالبان با استفاده از سود طلا، ارتباط خود با گروه‌هایی مانند القاعده و انصارالله را حفظ کرده‌اند.
در همین حال، منابع محلی در تخار به خراسان تایمز می‌گویند در گذشته، ابزار و وسایل استخراج طلا توسط خود مردم تأمین می‌شد و آنان با اجاره دادن حتی یک وسیله کم‌قیمت می‌توانستند درآمدی داشته باشند. اما اکنون تمامی تجهیزات از جمله بولدوزر، اسکوتر و موتر‌ها، در انحصار طالبان یا افراد نزدیک به آنان است و مردم محلی عمدتاً در ازای دستمزد ناچیز روزانه (حداکثر ۳۰۰ روپیه به عنوان کارگر روزمزد مشغول به کار هستند.
فوزیه کوفی، معاون پیشین پارلمان خراسان‌افغانستان، چند روز پیش در صفحه رسمی خود در شبکه ایکس نوشت که گروه طالبان در حال «تاراج معادن بدخشان و تخریب محیط زیست» هستند.
وی با انتشار تصاویری از مناطق حفاری‌شده در بدخشان، تأکید کرد که گروه طالبان غیربومی، در پوشش استخراج طلا، منابع طبیعی این استان را غارت و زمین‌های مردم را تخریب کرده‌اند.
به گفته خانم کوفی، گروه طالبان محلی در بدخشان نیز از سوی فرماندهان غیرمحلی به عنوان ابزار مورد سوءاستفاده قرار گرفته‌اند و این تاراج به بهای نابودی محیط زیست و زمین‌های کشاورزی تمام می‌شود.
از سوی دیگر، نور رحمان اخلاقی، وزیر اسبق امور مهاجرین خراسان‌افغانستان، در صفحه رسمی خود در ایکس ادعا کرد که گروه طالبان دو میلیارد دلار طلای کشور را به یغما برده‌اند. او نوشت: «در حالی که اکثریت مردم بدخشان در فقر جان‌کاه گرفتارند، گروه طالبان طی چهار سال گذشته به ارزش نزدیک به دو میلیارد دلار طلا را از این استان با فساد، پنهان‌کاری و از طریق مافیای طلا چپاول کرده‌اند.»
آقای اخلاقی این مبلغ را معادل بیست‌هزار دلار برای هر خانواده بدخشانی دانست و تأکید کرد که این ثروت، پیش از هر چیز، دارایی مردم بدخشان و سپس دارایی تمام خراسان‌افغانستان است.
اخلاقی با اشاره به پیامدهای این فقر هشدار داد که بر اساس گزارش‌ها، بیش از صدهزار کودک بدخشانی به دلیل فقر شدید، به جای تحصیل، مجبور به کارهای شاقه هستند.
همچنین، استخراج بی‌رویه این معادن باعث تخریب خاک همسایه شمالی، تاجیکستان، شده است.
انتشار ویدئویی از یک فرمانده نظامی تاجیکستان که خطاب به گروه طالبان می‌گوید: “صد متر به خاک ما آمدید، ما مجبوریم جلوگیری کنیم تا زمین ما را تخریب نکنید”، نشان می‌دهد که مقامات این گروه‌ها تنها به سود ماهانه خود فکر می‌کنند و به عواقب امنیتی و تخریب روابط با همسایگان توجهی ندارند.
بر اساس اظهارات منابع محلی، تاکنون چندین کارگر معدن در درگیری‌های داخلی فرماندهان گروه طالبان بر سر تصاحب معادن کشته شده‌اند.
به گفته باشندگان محل عاملان این درگیری‌ها نه تنها بازداشت یا مجازات نشده‌اند، بلکه از سوی اداره امور گروه طالبان مورد عفو قرار گرفته و مجدداً مسلح شده‌اند.
در نهایت، در حالی که سود کلان این معادن به جیب رهبران گروه طالبان مانند هبت‌الله آخوندزاده، سراج‌الدین حقانی و ده‌ها فرمانده محلی و غیرمحلی می‌رود، فقر شدید در بدخشان و تخار ادامه دارد.
گزارش‌ها حاکی از آن است که چهار سال گذشته، چندین تن در این استان‌ها به دلیل فقر و بیکاری دست به خودکشی زده‌اند.
