یادداشت: تایب احمد
چهار سال پس از سلطه مجدد گروه طالبان بر خراسان‌افغانستان اکنون پایگاه استراتژیک بگرام بار دیگر به نقطه‌ای سرنوشت‌ساز در معادلات سیاسی و امنیتی منطقه تبدیل شده است.
این‌بار اما نه به‌عنوان نماد اشغال، بلکه به‌عنوان آزمونی برای بقای گروه طالبان در برابر طرحی که از سوی دونالد ترامپ مبنی بر بازپس گیری پایگاه بگرام به‌صورت جدی مطرح شده است.
گروه طالبان، که دو دهه مردم خراسان‌افغانستان را به‌نام “جهاد در برابر اشغال” به خشونت، انتحار و ویرانی کشاندند، حالا در موقعیتی قرار دارند که دیگر نمی‌توانند به شعارهای گذشته تکیه کنند.
هرچند پس از چند ماه از روی‌کار آمدن این گروه بر خراسان‌افغانستان نفی هرگونه همکاری با غرب، جایش را به پذیرش هفته‌وار کمک‌های مالی چهل میلیون دلاری آمریکا داده‌بود؛ امری که با شعارهای گذشته این گروه در تضاد کامل قرار داشت/دارد.
بگرام به‌عنوان بزرگ‌ترین پایگاه هوایی نظامی برای واشنگتن اهمیت ویژه‌ای داشته است.
عقب‌نشینی شتاب‌زده از این پایگاه در سال ۲۰۲۱، یکی از تلخ‌ترین و پر انتقادترین تصمیم‌های دولت بایدن بوده که حتی برخی تحلیلگران آمریکایی آن را عاملی کلیدی در فروپاشی دولت پیشین خراسان‌افغانستان دانستند.
اکنون ترامپ، در پی بازپس‌گیری بگرام و بازنگری در سیاست‌های امنیتی آمریکا در منطقه است.
این امر گروه طالبان را در تنگ‌نای تاریخی قرار داده است؛ یا باید با این طرح موافقت کنند و بهایش را از درون بپردازند، یا در برابر آن بایستند و تبعاتش را در صحنه نظامی تجربه کنند.
موافقت گروه طالبان با بازگشت آمریکا به بگرام، ممکن است در کوتاه‌مدت امتیازات سیاسی بیشتری برای این گروه به همراه داشته باشد، اما هم‌زمان خطر دوپارچگی و بروز اختلافات عمیق‌تر درون‌گروهی نیز افزایش می‌یابد.
در سوی دیگر، اگر گروه طالبان به درخواست دونالد ترامپ مبنی بر بازپس‌گیری پایگاه استراتژیک بگرام موافقت نکند، پیامدهای زیر به‌طور جدی برای این گروه متصور خواهد بود.
1. افزایش فشارهای سیاسی بین‌المللی: کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا، با ابزارهای سیاسی و دیپلماتیک، طالبان را بیشتر منزوی خواهند کرد.
2. احتمال قطع یا کاهش کمک‌های مالی: کمک‌های نقدی به طالبان مانند بسته‌های هفتگی ۴۰ میلیون دالری ممکن است متوقف یا مشروط به پذیرش خواست‌های غرب شود.
3. گزینه اقدام نظامی هدفمند: احتمال دارد ترامپ با توجیه بازگشت تروریزم، اقدام نظامی هدفمند را در دستور کار قرار دهد.
4. حمایت بیشتر از جبهات مخالف طالبان: گروه‌های مقاومت مسلح مانند جبهه مقاومت ملی و جبهه آزادی ممکن است از سوی قدرت‌های خارجی حمایت نظامی، مالی یا اطلاعاتی دریافت کنند.
5. تشدید اختلافات داخلی طالبان: رهبران گروه که دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به تعامل با غرب دارند، دچار شکاف بیشتر شده و حتی احتمال درگیری درون‌گروهی بعید نخواهد بود.
در نهایت، بگرام اکنون تنها یک پایگاه نظامی نیست؛ بلکه نقطه عطفی بر تصمیمی گیری گروه طالبان است که می‌تواند آینده سیاسی، امنیتی و حتی موجودیت این گروه را در خراسان‌افغانستان تعیین کند.
