نویسنده: محمدهارون «خردمند»
اظهارات اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده امریکا، درباره تلاش واشنگتن برای بازپس‌گیری پایگاه هوایی بگرام، موج گسترده‌ای از واکنش‌های سیاسی، نظامی و اجتماعی دولت پیشین و گروه طاـلبان در خراسان‌افغانستان برانگیخته است.
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی گروه طاـلبان با نشر اعلامیه‌ای اعلام کرد که استقلال و تمامیت ارضی خراسان‌افغانستان خط قرمز این گروه است و هیچ‌گونه تعامل در مورد خاک کشور امکان‌پذیر نیست.
در همین حال، فصیح‌الدین فطرت، رئیس ستاد ارتش گروه طاـلبان، تأکید کرده است که «حتی بر سر یک وجب خاک خراسان‌افغانستان معامله نخواهد شد» و تجربه بیست سال جنگ علیه امریکا نشان داده که این گروه از هیچ قدرتی هراس ندارد.
از سوی هم، ناجمیر جواد معاون استخبارات گروه طاـلبان در واکنش به سخنان دونالد ترامپ، رییس جمهور ایالات متحده آمریکا گفته است که باردیگر ما از حملات انتحاری استفاده می‌کنیم.
زلمی خلیل‌زاد، نماینده و سفیر پیشین امریکا در امور صلح خراسان‌افغانستان، دیدگاهی متفاوت ارائه کرده و گفته است که در صورت حل مسئله زندانیان و گروگان‌ها، امکان همکاری‌های امنیتی پیشرفته‌تر، حتی استفاده از بگرام برای عملیات مشترک ضدتروریسم، دور از ذهن نیست.
عطا محمد نور، رهبر جمعیت اسلامی، سخنان ترامپ را «غیرقابل قبول» خوانده و تصریح کرده است که «خراسان‌افغانستان به حضور و اشغال نیازی ندارد» و گروه طاـلبان، با وجود تمام ضعف‌ها، تاکنون خاک کشور را نفروخته‌اند.
بشیر احمد ته‌ینج، عضو ارشد حزب جنبش ملی، با استقبال از این تصمیم، واکنش تندی نشان داده و مدعی شده که تنها مسیر دسترسی امریکا به بگرام از طریق همکاری با مارشال عبدالرشید دوستم ممکن خواهد بود.
جنرال عبدالملک، وزیر خارجه پیشین دولت برهان‌الدین ربانی، نیز مدعی شده است که گروه طاـلبان در تعاملات پنهانی خود با قدرت‌های خارجی از جمله امریکا، روسیه و چین هیچ مانع شرعی نمی‌بینند.
عبداللطیف پدرام، رهبر حزب کنگره ملی، نیز تأکید کرده که بگرام «متعلق به مردم خراسان‌افغانستان » است و هیچ جریان استقلال‌طلبی با اشغالگران همکاری نخواهد کرد.
رحمت‌الله اندر، سخنگوی پیشین شورای امنیت ملی، در واکنش به تهدید گروه طاـلبان به سازماندهی دوباره حملات انتحاری، هشدار داده است که هیچ نظامی با چنین تاکتیک‌هایی پایدار نمی‌ماند.
حلیم فدایی، استاندار پیشین جمهوریت، چند سناریوی احتمالی از تهدید ترامپ را در این مورد برشمرده است؛ از عملیات ویژه برای آزادی زندانیان گرفته تا فشار اقتصادی، حذف رهبران تندرو گروه طاـلبان و حتی افشای توافق‌های پنهانی دوحه.
نجیب بارور، شاعر و چهره فرهنگی، با موضعی ملی‌گرایانه گفته است که در صورت تجاوز امریکا، «فارغ از اینکه چه گروهی بر سر قدرت باشد» او داوطلبانه علیه هرگونه دخالت خارجی خواهد جنگید.
عصمت قانع، تحلیلگر سیاسی، گروه طاـلبان را «ربات‌های تحت کنترل خارجی» توصیف کرده و مدعی است که در توافقنامه دوحه زمینه واگذاری پایگاه‌های امریکا گنجانده شده است.
نقیب‌الله فایق، استاندار پیشین فاریاب، هشدار داده است که اتکای بیش از حد به نیروهای خارجی امنیت و وحدت ملی را تضمین نمی‌کند و تجربه گذشته نشان داده که این وابستگی نتایج ناگواری در پی داشته است.
روزنامه واشنگتن‌پست در گزارشی تحلیلی نوشته است که بازگشت امریکا به بگرام می‌تواند هم ابزاری برای مقابله با داعش خراسان باشد و هم جایگاه استراتژیک واشنگتن در نزدیکی چین را تقویت کند.
امیرخان متقی، وزیر خارجه گروه طاـلبان، نیز پیش از این در سال ۱۴۰۲ در گفت‌وگویی با طلوع نیوز تصریح کرده بود که «حتا یک متر زمین خراسان‌افغانستان به امریکایی‌ها داده نخواهد شد» و واگذاری بگرام خارج از تصور است.
مجموعه این واکنش‌ها نشان می‌دهد که موضوع بازپس‌گیری بگرام به یکی از جدی‌ترین مباحث سیاسی و امنیتی روز در خراسان‌افغانستان بدل شده است. در حالی‌که گروه طاـلبان واگذاری خاک کشور را خط سرخ می‌دانند، شماری از چهره‌های سیاسی نسبت به توافق‌های پنهان ابراز نگرانی کرده‌اند. کارشناسان بر این باورند که هرگونه حضور مجدد امریکا در خراسان‌افغانستان، تنش‌های داخلی و منطقه‌ای را تشدید خواهد کرد.
این در حالی است که پایگاه هوایی بگرام در زمان تهاجم شوروی سابق ساخته شد و پس از سال ۲۰۰۱ به بزرگ‌ترین مرکز نظامی امریکا در خراسان‌افغانستان بدل گردید. با سقوط دولت جمهوریت در ۲۰۲۱ و بازگشت گروه طاـلبان به قدرت، این پایگاه تخلیه شد.
اکنون سخنان مکرر ترامپ درباره بازپس‌گیری بگرام، بار دیگر این موضوع را به یکی از محورهای مناقشه سیاسی و امنیتی در خراسان‌افغانستان و منطقه تبدیل کرده است.
