نویسنده: آرون ماجید
منبع: نشنال اینترست
پادشاه اردن، سرنوشت کشور و سلطنت خود را بر پیوند نزدیک با ایالات متحده آمریکا گره زده است. پادشاه عبدالله بیش از ۲۰ بار به واشنگتن سفر کرده، اما سفرش در فبروری ۲۰۱۵ ( دلو/بهمن) متفاوت بود. در آن زمان، هزاران مایل آن‌سوتر در عمان، پایتخت اردن، فضای سیاسی متشنج بود؛ زیرا این کشور در سپتمبر ۲۰۱۴ (سنبله/شهریور) به ائتلاف نظامی به رهبری آمریکا علیه داعش پیوسته بود.
این تصمیم با مخالفت‌هایی روبرو شد. ۲۱ قانون‌گذار اردنی دادخواستی امضا کردند که در آن از پادشاه خواسته بودند اردن در ائتلاف شرکت نکند، و خاطرنشان کردند که «بسیاری در منطقه با داعش همدلی دارند.» با این حال، پادشاه در سخنرانی‌ای در نوامبر ۲۰۱۴ اعلام کرد که وظیفه دینی‌اش ایجاب می‌کند تا علیه داعش بجنگد.
در دسامبر ۲۰۱۴، داعش پیلوت اردنی، ستوان معاذ الکساسبه را اسیر کرد او در حال اجرای مأموریت جنگی بود که جت F-16 وی در سوریه سقوط کرد. پدر پیلوت در واکنش گفت: «نقش ما فقط محافظت از مرزهای اردن است. پس هر کسی که پسرم را به مأموریت فرستاده، باید به هر قیمتی او را بازگرداند.» برخی فعالان اردنی عبدالله را «ترسو و خریده‌شده با دالرهای آمریکایی» خواندند، به گزارش نیویارک تایمز.
امید به آزادی الکساسبه از بین رفت، زمانی که پادشاه متوجه شد داعش وی را اعدام کرده است. این گروه افراطی ویدیویی منتشر کرد که نشان می‌داد پیلوت در یک قفس، با لباس نارنجی، زنده‌زنده سوزانده می‌شود. عبدالله هنگام دیدار با قانونگذاران آمریکایی، وعدهٔ انتقام داد و به گفتهٔ نماینده دانکن هانتر، جمله‌ای از فلم بی‌بخشش (Unforgiven) محصول ۱۹۹۲ را نقل کرد. هانتر گفت خشم عبدالله او را به یاد واکنش آمریکایی‌ها پس از یازدهم سپتمبر انداخت.
با آن‌که بسیاری رهبران ممکن بود برنامه‌های‌شان در واشنگتن را لغو کنند، عبدالله تمام دیدارهایش را ادامه داد تا بر اتحاد اردن و آمریکا تأکید کند. رئیس‌جمهور اوباما از این حمایت استقبال کرد، زیرا عبدالله مشروعیت عربی برای عملیات ضد داعش فراهم ساخت. اما این تحسین‌ها در آمریکا نتوانست اعتراضات در اردن را کاهش دهد.
تضاد میان آغوش باز واشنگتن و اعتراضات مردمی در عمان، بارها در دوران سلطنت عبدالله تکرار شده است. دوازده سال پیش، عبدالله پیش از تهاجم ۲۰۰۳ ایالات متحده آمریکا به عراق، به نیروهای آمریکایی اجازه داد از حریم هوایی اردن عبور کنند و سربازان آمریکایی را در کشورش میزبانی کرد. این همکاری سبب شد که واشنگتن همچنان صدها میلیون دالر کمک مالی به عمان اختصاص دهد. با این حال، اخوان‌المسلمین اردن، همکاری نظامی با آمریکا را نکوهش کرد، در حالی که در همسایگی‌اش (عراق)، برای سرنگونی یک حکومت آماده می‌شد.
با وجود کشته شدن هزاران غیرنظامی در غزه از اکتوبر ۲۰۲۳ به این‌سو، عبدالله در برابر خواست معترضان برای لغو پیمان صلح ۱۹۹۴ با اسرائیل مقاومت کرد—پیمانی که همواره برای واشنگتن اهمیت راهبردی داشته است. در سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵، عمان با دولت‌های بایدن و ترامپ همکاری کرد تا راکت های ایرانی پرتاب‌شده به سوی اسرائیل را سرنگون کند؛ اقدامی که با واکنش منفی شهروندان اردنی مواجه شد، زیرا به نظرشان این کار به معنای دفاع از دولت اسرائیل بود. در حالی که عبدالله در غرب ستایش شد، در داخل کشور مورد انتقاد قرار گرفت.
رابطه پادشاه اردن با آمریکا صرفاً استراتژیک نیست، بلکه ریشه در زندگی شخصی او دارد. عبدالله در ایالت ماساچوست به مکتب رفت و در رقابت‌های کشتی برای مکتب دیرفیلد مدال گرفت. در سال ۱۹۸۵، با اردوی ایالات متحده آمریکا در فورت ناکس، کنتاکی، آموزش دید و همراه با افسر آمریکایی میزبانش به نوش‌خواری و خوش‌گذرانی پرداخت. همچنین در دوره‌ای در دانشگاه نیروی دریایی آمریکا در کالیفرنیا شرکت کرد. ماه عسلش را در نیویارک و هاوایی گذراند و برای تحصیلات عالی به دانشگاه جورج‌تاون رفت و فرزندانش را نیز به همانجا فرستاد. عبدالله حتی در سال ۱۹۹۶ در یک قسمت از سریال پیشتازان فضا بازی کرد و در برنامهٔ تلویزیونی جان استوارت در Comedy Central حضور یافت. وقتی در سال ۱۹۹۹ به سلطنت رسید، انگلیسی را بهتر از عربی صحبت می‌کرد.
در جنوری گذشته، دونالد ترامپ از اردن خواست تا پناه‌جویان فلسطینی از غزه را بپذیرد تا به تعبیر او «غزه را پاکسازی کند». چند هفته بعد، عبدالله با ترامپ در دفتر بیضی کاخ سفید دیدار کرد. برخلاف تنش میان ترامپ و رئیس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، عبدالله با ستایش از ترامپ به عنوان «مرد صلح» و قدردانی از کمک‌های واشنگتن، از درگیری پرهیز کرد.
پس از دیدار، عبدالله به‌صراحت با پذیرش جمعی فلسطینیان مخالفت ورزید و تأکید کرد که اردن چنین باری را بر دوش نمیگیرد. اما ترامپ با وجود این مخالفت، پادشاه اردن را «یکی از بزرگترین رهبران واقعی جهان» با «قلبی مهربان» توصیف کرد. اندکی پس از این ملاقات، دولت ترامپ وعده داد که کمک‌های سالانه صدها میلیون دالری به اردن را از سر گیرد (به گزارش رویتر و عمان‌نت).
در حالی‌که ترامپ در روابط با کشورهای خلیج نیز موفق بوده (همچون سفر می ۲۰۲۵ به ریاض و دوحه)، اتحاد عبدالله با آمریکا ویژگی منحصربه‌فردی دارد. پایداری و استمرار آن در دوره دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان. مثلاً در سال ۲۰۱۹، بایدن ولیعهد سعودی را به‌خاطر قتل جمال خاشقجی مورد نکوهش قرار داد. ترامپ هم در ۲۰۱۷ از محاصره قطر حمایت کرد. حتی پدر عبدالله، شاه حسین، به دلیل مخالفت با جنگ ۱۹۹۱ آمریکا علیه عراق، بحرانی در روابط با واشنگتن پدید آورد.
در مقابل، عبدالله نخستین رهبر عرب بود که با اوباما، ترامپ و بایدن دیدار کرد. اردن، نخستین کشور عربی بود که توافقنامهٔ تجارت آزاد با آمریکا امضا کرد، توافقی میان عبدالله و جورج بوش. هزاران سرباز آمریکایی در دوران روسای جمهور گوناگون در اردن مستقر بوده‌اند و پادشاه کنونی از سال ۲۰۱۸ تاکنون بیش از ۱۲ میلیارد دالر کمک مالی از آمریکا دریافت کرده است. صرف‌نظر از خواست افکار عمومی اردن، عبدالله همچنان شاهی بسیار آمریکایی باقی مانده است.
دربارهٔ نویسنده: آرون ماجید ژورنالیست مقیم پیشین در عمان، اردن است.
تحلیل‌های او درباره پادشاهی هاشمی در نشریاتی چون فارن افیرز، فارن پالسی، الجزیره، آتلانتیک کانسیل، فرانس۲۴ و مؤسسه خاورمیانه منتشر شده‌اند.
