نویسنده: محمد نوید دانشپور
صنعت سینمای تاجیکستان یکی از بخش‌های نوپا و در حال توسعه در اقتصاد فرهنگی این کشور است.
باوجود چالش‌های فراوان، سینما در تاجیکستان به‌عنوان یک ابزار مهم فرهنگی و اقتصادی در حال شکل‌گیری است.
طبق گزارش‌های رسمی وزارت فرهنگ تاجیکستان، حجم بازار سینما در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۲ میلیون دلار برآورد شده است که نسبت به سال ۲۰۱۹ حدود ۲۰ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
سالانه حدود ۲۰ تا ۲۵ فیلم کوتاه و بلند در تاجیکستان تولید می‌شود که این رقم نسبت به دهه گذشته رشد داشته است، اما همچنان بسیار پایین‌تر از میانگین منطقه است.
در حال حاضر، حدود ۶۰ سالن سینما در سراسر تاجیکستان فعال است که بیشتر آن‌ها در شهر دوشنبه و چند شهر بزرگ دیگر متمرکز هستند. ظرفیت کل این سالن‌ها حدود ۱۵ هزار صندلی است.
یکی از چالش‌های اصلی صنعت سینمای تاجیکستان، ضعف زیرساخت‌های سینمایی است. اکثر سالن‌ها قدیمی و نیازمند بازسازی و نوسازی هستند، که این موضوع بر میزان مخاطب تأثیر منفی گذاشته است.
دولت تاجیکستان با هدف حمایت از هنر و فرهنگ، برنامه‌های محدود مالی برای حمایت از تولیدات سینمایی ارائه می‌کند، اما بودجه سالانه وزارت فرهنگ برای سینما کمتر از ۲ میلیون دلار است.
سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در سینمای تاجیکستان هنوز بسیار کم است و بیشتر پروژه‌ها وابسته به حمایت‌های دولتی یا نهادهای بین‌المللی فرهنگی می‌باشند.
سینمای تاجیکستان تاکنون سهم کمی در بازار بین‌المللی داشته است. فیلم‌های تاجیکی عمدتاً در جشنواره‌های منطقه‌ای و آسیای مرکزی شرکت می‌کنند، اما درآمد قابل توجهی از صادرات فیلم ندارند.
صنعت سینمای تاجیکستان به طور مستقیم حدود ۳ هزار نفر را مشغول به کار کرده است که شامل بازیگران، کارگردانان، فیلم‌برداران و کارکنان سینماها می‌شود.
جمعیت تاجیکستان حدود ۱۰ میلیون نفر است، اما آمار تماشاگران سینما بسیار پایین است و تخمین زده می‌شود سالانه کمتر از ۱ میلیون بلیت سینما فروخته شود.
رشد اینترنت و استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال مانند YouTube و تلویزیون‌های آنلاین باعث شده که مخاطبان سینمایی بیشتر به سمت این رسانه‌ها سوق یابند و این موضوع فرصت‌ها و چالش‌هایی برای سینمای سنتی ایجاد کرده است.
سینمای تاجیکستان نقش مهمی در حفظ زبان و فرهنگ بومی دارد، و تولید فیلم‌های داستانی و مستند درباره تاریخ و فرهنگ تاجیکان، مورد توجه خاص دولت و نهادهای فرهنگی قرار گرفته است.
جشنواره‌های فیلم محلی و منطقه‌ای در تاجیکستان به معرفی فیلمسازان جوان کمک می‌کنند، اما هنوز این جشنواره‌ها ظرفیت جذب سرمایه‌گذاران خارجی را ندارند.
بزرگ‌ترین چالش‌های صنعت سینمای تاجیکستان شامل کمبود سرمایه‌گذاری، ضعف زیرساخت‌ها، نبود آموزش تخصصی کافی و محدودیت در دسترسی به بازارهای خارجی است.
روی همرفته باید گفت که با توجه به حمایت‌های دولت و افزایش علاقه عمومی به فیلم‌های محلی، پیش‌بینی می‌شود اقتصاد سینمایی تاجیکستان طی ده سال آینده به آرامی رشد کند و با جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و بهبود زیرساخت‌ها، به بازاری پویاتر تبدیل شود.
