نویسنده: محمد نوید دانشپور
قطع گسترده اینترنت فیبرنوری در خراسانافغانستان توسط گروه طا-لبان پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و امنیتی قابل توجهی به همراه داشته است که از فعالیت کسبوکارهای دیجیتال تا جریان کمکهای بینالمللی را تحت تأثیر قرار داده است.
قطع اینترنت بیشترین آسیب را به کسبوکارهای دیجیتال و پیمانکارها وارد کرده است. برنامهنویسان، طراحان، فروشندگان آنلاین و ارائهدهندگان خدمات کار آزاد بدون اتصال پایدار، قراردادهای خود را از دست داده و درآمد ارزیشان کاهش یافته است.
بخش بانکی و پرداختهای الکترونیکی نیز دچار اختلال شده است. تراکنشهای بینبانکی، سیستمهای پرداخت گوشیها و خدمات انتقال پول متوقف شده و دسترسی مردم به نقدینگی محدود گردیده است.
این مسئله برای دهکهای کمدرآمد، هزینههای اضافی و فشار اقتصادی ایجاد میکند.
تجارت و زنجیره تأمین داخلی و خارجی با وقفه روبهرو شده است. سامانههای سفارشگیری، پیگیری محموله، صدور اسناد تجاری و ارتباط با مشتریان بینالمللی مختل شده و تأخیر در واردات کالاهای اساسی و کاهش صادرات، تورم و افزایش قیمتها را به دنبال داشته است.
بازارهای مالی رسمی و غیررسمی نیز تحت فشار قرار گرفتهاند. کاهش شفافیت قیمتها و دسترسی محدود به اطلاعات، ریسک نوسانات ارزی و سفتهبازی را افزایش داده و ثبات اقتصادی را تهدید میکند.
خدمات دولتی تحت اداره گروه طا-لبان نیز با اختلال مواجه شده است. ثبتها، صدور جوازها، سامانههای گمرکی و دیگر خدمات اداری کند یا متوقف شدهاند و این موضوع سرمایهگذاری و فعالیت اقتصادی را دچار مشکل کرده است.
بخش سلامت و آموزش نیز از پیامدهای مستقیم قطع اینترنت متأثر شدهاند. بیمارستانها و کلینیکهایی که به سوابق الکترونیک و تلهمدیسین وابستهاند، در ارائه خدمات با مشکل مواجه شده و مدارس و دانشگاهها دسترسی دانشآموزان و معلمان به محتوا را از دست دادهاند.
سازمانهای امدادی و پروژههای توسعهای بینالمللی نیز در هماهنگی و توزیع کمکها با چالش مواجه شدهاند. قطع اینترنت برنامهریزی، ردیابی و ارتباط با تیمهای میدانی را دشوار کرده و ناکارآمدی در توزیع منابع را افزایش داده است.
سرمایهگذاری داخلی و خارجی نیز آسیب دیده است. اختلال مکرر و طولانیمدت شبکه ارتباطی، ریسک اقتصادی را افزایش داده و باعث توقف پروژههای جاری و کاهش سرمایهگذاری بلندمدت میشود.
مشاغل خرد و بازارهای محلی نیز لطمه دیدهاند. فروشندگان بازارهای محلی که برای دریافت اطلاعات قیمتی و پذیرش پرداختهای الکترونیک به اینترنت وابستهاند، کاهش مشتری و افت درآمد را تجربه کردهاند.
هزینه احیا و جایگزینی زیرساختها و استفاده از راهکارهای موقت ارتباطی، فشار مالی سنگینی بر بودجه عمومی و کسبوکارها وارد کرده است. استفاده از اینترنت ماهوارهای و رادیویی هزینههای اضافی ایجاد میکند.
پیامدهای امنیتی و اطلاعاتی نیز جدی است. اختلال شبکه توانایی کنترل رخدادها و تبادل اطلاعات اقتصادی را کاهش داده و فرصت سودجویی و گسترش بازار سیاه را افزایش داده است.
برآوردهای اقتصادی نشان میدهد استمرار اختلالات میتواند رشد اقتصادی کوتاهمدت را کاهش دهد و اعتماد بازار و سرمایهگذاران را تضعیف کند؛ کاهش درآمد ملی و افزایش بیکاری از پیامدهای مهم آن است.
راهکارهای فوری شامل راهاندازی خطوط پشتیبان ارتباطی، تسهیل همکاریهای بینالمللی، ایجاد صندوق جبرانی برای کسبوکارهای آسیبدیده و دستورالعملهای حفاظت از دادهها برای سازمانهای امدادی و بهداشتی است.
اقدامات راهبردی و بلندمدت باید شامل سرمایهگذاری در تنوع مسیرهای اینترنتی، مقررات تضمین سرویسهای حیاتی، تقویت زیرساختهای محلی و کلودهای منطقهای و افزایش شفافیت رسمی درباره وضعیت شبکه باشد تا آسیبپذیری کاهش یابد و اعتماد عمومی بازگردد.
روی همرفته باید گفت که سابقه اختلالات اینترنتی در کوتاه مدت در خراسانافغانستان طی سالهای اخیر نشان داده است که محدودیت ارتباطات دیجیتال همواره پیامدهای اقتصادی و اجتماعی ملموسی داشته است؛ ترکیب راهحلهای فنی فوری و سیاستگذاری بلندمدت، بهترین مسیر برای کاهش خسارت و بازگرداندن اعتماد سرمایهگذاران است.
