نویسنده: شاکر حیات
مقدمه:
مبارزات مردمی همواره خاستگاه و سرچشمه ارزش‌ها و هنجارهای بین‌المللی بوده است.
همان‌طور که بشریت برای آزادی‌های سیاسی مدیون جانفشانی‌های مهاتما گاندی می‌باشد، برای مبارزه با آپارتاید نژادی، از ایستادگی نلسون ماندلا و مارتین لوتر کینگ الهام می‌گیرند.
در آینده نیز از ایستادگی علیه آپارتاید جنسیتی از زنان خراسان‌افغانستان یاد خواهند کرد.
در طول تاریخ بشری، اکثریت کشور‌های جهان در شکل‌گیری هنجارهای جهانی سهم گرفتند، متاسفانه خراسان‌افغانستان در ۳۰۰ سال گذشته، از دوره احمد شاه ابدالی تا به اکنون، هیچ زمام‌داری، شخصیتی و یا گروهی نتوانسته در نظم حقوقی جهان نقش‌آفرینی کند.
خوش‌بختانه، زنان مبارز کشور برای نخستین بار مشعل عرصه قاعده‌گذاری در سطح حقوق بین‌الملل را به‌دست گرفتند.
آپارتاید جنسیتی، نخستین دست‌آورد زنان خراسان‌افغانستان محسوب می‌شود.
با وجود محرومیت‌های گسترده و تاریخی آن‌ها، پس از تسلط گروه طالبان در سال ۲۰۲۱، با شجاعت بی‌نظیر به مقابله با تبعیض جنسیتی پرداختند. شعار «نان، کار، آزادی» در جاده‌های کابل نطفه‌گذاری شد و به نمادی از مقاومت تبدیل گردید.
این مبارزات به سرعت توجه جامعه جهانی و رسانه‌های بین‌المللی را به خود جلب کرد و مسئله نقض حقوق زنان خراسان‌افغانستان را در کانون توجه قرار داد.
تأثیر بر نهادهای بین‌الملل:
۱. سازمان ملل متحد:
شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامه‌های متعددی را در حمایت از حقوق زنان خراسان‌افغانستان صادر کرده و وضعیت آن‌ها را به یک نگرانی جدی بین‌المللی تبدیل نموده است. مانند قطعنامه شماره ۲۵۹۳ سال ۲۰۲۱، قطعنامه شماره ۲۶۸۱ سال ۲۰۲۳، قطعنامه شماره ۲۷۷۷ سال ۲۰۲۵.
۲.دیوان کیفری بین‌المللی (ICC):
دیوان کیفری بین‌المللی با بررسی وضعیت خراسان‌افغانستان، اقدامات زن‌ستیزانه گروه طالبان را از جمله مصادیق جنایت بشری دانسته، بر همین اساس به تاریخ ۸ جولای ۲۰۲۵ حکم جلب ملا هبت‌الله، رهبر گروه طالبان و حکیم حقانی، رئیس ستره محکمه این گروه را صادر کرد. تصمیم فوق به‌صورت غیر مستقیم می‌رساند که موضوع آپارتاید جنسیتی قبلاً توسط این نهاد پذیرفته شده است که ذیل عناوین و مفاهیم مشابه صادر گردید.
۳.نهادهای حقوق بشری و دولت‌ها:
ریچارد بنت، گزارش‌گر ویژه کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل و سایر نهادهای حقوق بشری به طور جدی موضوع «آپارتاید جنسیتی» را مطرح کردند. در پی آن، پارلمان‌های برخی کشورها مانند بلژیک و اتحادیه اروپا با اکثریت مطلق آرا رسماً از آن حمایت نمودند.
طرح آپارتاید جنسیتی در مرحله اخیر قرار دارد.
اگر طرح موصوف به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد برسد، نخست این مفهوم در ماده ۷ اساسنامه دیوان بین‌المللی کیفری به‌عنوان مصداق جنایت بشری ضمیمه شده، ثانیاً دولت‌های عضو دیوان، ملزم به رعایت آن بوده و نظام حقوقی‌شان متاثر از آن خواهد گردید. در نهایت، زنان در منظومه جهانی از این امر مستفید خواهند شد.
هنگامی که سیاه‌پوستان به رهبری مارتین لوتر کینگ برای پایان دادن به آپارتاید نژادی به خیابان‌های آمریکا آمدند، شاید کسی گمان نمی‌برد که روزی برابری به دست آید.
وقتی نلسون ماندلا به زندان افکنده شد، بسیاری فکر می‌کردند که مبارزه برای همیشه شکست خورده است. امروز نیز شاید عده‌ای باور نداشته باشند که مبارزات زنان خراسان‌افغانستان به نتیجه برسد؛ اما این را بدانند که همان‌طور که سیاه‌پوستان آمریکا و آفریقا به نماد پیروزی بر تبعیض نژادی تبدیل شدند، زنان خراسان‌افغانستان نیز می‌توانند نماد فردا باشند.
نتیجه‌گیری
هرچند ۱۵ اگست ( ۲۴ اسد/مرداد) برای زنان خراسان‌افغانستان روز سیاه به‌شمار می‌رود، ولی زنان مبارز توانستند در دل تاریکی چراغی را برافروزند که مسیر نسل‌‌های بعدی را در سطح ملی و بین‌المللی روشن سازد.
این دستاورد، ارمغان ارزشمندی است به زنان محروم جهان و اولین قاعده‌ای است مربوط به جغرافیای خراسان‌افغانستان که درج اسناد بین‌المللی می‌گردد.
