نویسنده: محمد اکرام اندیشمند
نوع نوشته: تحلیل
ترکیه عضویت پیمان نظامی ناتو را دارد.
ارتش ترکیه در واقع بزرگترین ارتش اعضای اروپایی این سازمان نظامی دنیای غرب برهبری ایالات متحده امریکا است.
پایگاه هوایی اینجیرلیک در شهر آدانا در جنوب ترکیه در واقع پایگاه نظامی ناتو است که پنج هزار نیروی نظامی امریکا در آن مستقر هستند.
مهمتر از آن، بیش از پنجاه بمب هسته ای ایالات متحده امریکا از نوع B61 در این پایگاه قرار دارد.
ترکیه که دولت آن در دست حزب عدالت و توسعه برهبری رجب طیب اردوغان است، علی رغم این نزدیکی با امریکا و عضو ناتو، در سال های گذشته (۲۰۱۹) راکت های دافع هوای اس ـ ۴۰۰ را از روسیه خرید و به مخالفت امریکا اعتنا نکرد. امریکایی‌ها که حاضر نشدند راکت های پاتریوت را به ترکیه بفروشند، سپس در برابر این بی‌اعتنایی ترکیه برنامه خرید هواپیماهای اف ۳۵ را به این کشور لغو کردند.
ترکیه پس از آن در فکر تقویت نیروی هوایی خود شد، به‌خصوص پس از جنگ ۱۲ روزه اسراییل با ایران که اسراییل برتری مطلق هوایی در این جنگ داشت، ترک‌ها را در این جهت مصمم‌تر ساخت.
در حالی که ترکیه عضو پیمان نظامی ناتو است اما این وضعیت ترکیه را از حمله ی احتمالی نظامی اسراییل مصون و محفوظ نگه نمی‌دارد.
هر چند ترکیه با اسراییل روابط رسمی و دیپلوماتیک دارد و این روابط در بیش از دو‌دهه‌ی اخیر حکومت رجب طیب اردوغان، فراز و نشیب زیادی داشته است، اما اسراییل نمی‌خواهد هیچ قدرت برتر نظامی و حتی موازی با قدرت نظامی آن در خاور میانه و در میان کشورهای اسلامی این متطقه وجود داشته باشد. احتمال حمله اسراییل به قبرس شمالی یک تهدید جدی دیگری است که همیشه فکر ترک‌ها را مشغول داشته است و متوجه این خطر هستند.
البته ترکیه برای تقویت قدرت نظامی خود تنها به جنبه‌ی دفاعی و ایستادگی در برابر تهدید احتمالی اسراییل یا کدام‌کشور دیگر نمی‌اندیشد، بلکه این کشور هوای سلطه گری و هژمونیزم منطقه‌ای را در ترکیبی از اسلام گرایی و ناسیونالیزم ترکی در سر دارد و در واقع به گونه‌ای می‌خواهد دوران امپراتوری عثمانی را هر چند نه به آن جغرافیا و دایره‌ی نفوذ احیا کند.
حتی اگر چنین نشود و چنین نتواند، ترکیه می‌خواهد یک قدرت بسیار مهم منطقه‌ای باشد و از نظر نظامی، هم خودکفایی برای خود ایجاد کند و هم توازن نظامی را در برابر اسراییل و کشورهای دیگر بوجود بیاورد که از خطر حمله‌ی نظامی برکنار بماند.
ساخت هواپیمای بی‌سرنشین یا پهپاد قزل الما توسط ترکیه که در نوع خود تا حال منحصر به فرد است یکی از گام‌های بلند ترکیه و رجب طیب اردوغان، در راستای برنامه و اهدافی است که به آن در بالا اشاره شد.
معنی تحت الفظی قزل الما، سیب سرخ است، اما انتخاب این نام برای این هواپیمای بی‌سرنشین ترکی فراتر از معنی ظاهری و تحت الفظی آن است.
ریشه و معنای فرهنگی و تاریخی قزل الما در فرهنگ ترک‌ها به ویژه در دوره عثمانی و پس از آن، نماد آرمان بزرگ، هدف نهایی و رؤیای ایدئولوژیک یا تمدنی بوده است.
برای امپراتوری عثمانی، قزل الما نمادی از گسترش اسلام و فتوحات بود که برخی آن را فتح قسطنطنیه ( استانبول) پایتخت شرقی امپراتوری مسیحی روم گفته اند.
از این رو نام “قزل‌الما” تنها نام یک پهپاد یا هواپیمای نظامی بی‌سرنشین ترکی نیست، بلکه حامل یک بار فرهنگی، تاریخی و ایدئولوژیک است که افکار و اهداف ترکیبی اسلام گرایی و ناسیونالیزم ترکی حزب عدالت و توسعه و رهبر حاکم آن رجب طیب اردوغان را نشان می‌دهد.
