نویسنده: محمد هارون «خردمند»
قرار بود به اساس گزارش‌ها امیرخان متقی، یکی از بلندپایه‌ترین مقام‌های گروه طالبان، در تاریخ ( ۱۳ اسد/مرداد) سفری سه‌روزه به اسلام‌آباد انجام دهد. این سفر در شرایطی برنامه‌ریزی شده بود که روابط میان گروه طالبان و پاکستان در وضعیت حساسی قرار دارد.
اما به‌صورت ناگهانی، سفر او به تعویق افتاد؛ موضوعی که نشان‌دهنده موانع پیچیده سیاسی و دیپلماتیک پیش‌روی گروه طالبان در تعاملات خارجی است.
نام امیرخان متقی، مانند بسیاری دیگر از مقام‌های گروه طالبان، در فهرست تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل قرار دارد. این تحریم‌ها شامل ممنوعیت سفر، توقیف دارایی‌ها، و ممنوعیت ارتباط با برخی نهادهای بین‌المللی است. برای سفرهای خارجی، گروه طالبان باید به‌صورت موردی معافیت بگیرند. ظاهراً در این مورد، چنین معافیتی یا صادر نشده یا تأخیر داشته است.
در گذشته، گروه طالبان برای حضور در نشست‌هایی در قطر، روسیه یا چین توانسته‌اند معافیت‌های موقتی از کمیته تحریم‌های ۱۹۸۸ سازمان ملل دریافت کنند. اما صدور این معافیت‌ها نیازمند حمایت کشور میزبان و تایید شورای امنیت است. عدم صدور معافیت برای متقی، می‌تواند نشانه‌ای از کاهش حمایت بین‌المللی از گروه طالبان باشد.
تصمیم‌گیری در شورای امنیت نیازمند اجماع اعضای کلیدی مانند آمریکا، روسیه، چین، فرانسه و بریتانیاست.
در ماه‌های اخیر، آمریکا و متحدان غربی نسبت به سیاست‌های گروه طالبان به‌شدت انتقاد داشته‌اند و ممکن است مانع صدور چنین معافیت‌هایی شده باشند.
گروه طالبان در بیانیه‌های رسمی، دلیل تعویق را “مشکلات فنی” عنوان کرده‌اند. اما این اصطلاح مبهم معمولاً در مواردی استفاده می‌شود که دولت نمی‌خواهد دلیل واقعی را آشکار کند. در این مورد، گزارش‌های منابع پاکستانی و رسانه‌های منطقه‌ای به‌روشنی از عدم صدور معافیت از سوی سازمان ملل یاد کرده‌اند.
پاکستان اگرچه میزبان این سفر بود، اما هنوز گروه طالبان را به رسمیت نشناخته است.
با وجود تعاملات دوجانبه، سطح روابط همچنان غیررسمی و محدود است. احتمال دارد که خود پاکستان در هماهنگی با سازمان ملل برای صدور معافیت تأخیر کرده باشد یا فشارهای داخلی و خارجی باعث احتیاط در میزبانی شده باشد.
در ماه‌های گذشته، اسلام‌آباد بارها گروه طالبان را به پناه‌دادن به گروه تحریک طالبان پاکستان (TTP) متهم کرده است؛ گروهی که مسئولیت چندین حمله مرگبار در خاک پاکستان را بر عهده گرفته است. این اختلاف‌ها باعث شده تا سطح اعتماد متقابل کاهش یابد.
یکی دیگر از موضوعات تنش‌زا، اخراج صدها هزار مهاجر خراسان‌افغانستان از خاک پاکستان است.
گروه طالبان این اقدام را «غیراخلاقی» خوانده‌اند، در حالی‌که پاکستان آن را یک اقدام قانونی برای حفظ امنیت ملی خود می‌داند. همین موضوع نیز می‌تواند بر روابط دیپلماتیک سایه افکنده باشد.
یکی از موانع اصلی گروه طالبان در سیاست خارجی، عدم رسمیت از سوی جامعه جهانی است. تا زمان نگارش این تحلیل، هیچ کشور عضو سازمان ملل گروه طالبان را به‌عنوان دولت مشروع خراسان‌افغانستان بجز روسیه به رسمیت نشناخته است. این عدم رسمیت، تأثیر مستقیمی بر سطح تعاملات رسمی، صدور ویزا، معافیت، و حضور در مجامع بین‌المللی دارد.
رفتارهای گروه طالبان در زمینه حقوق بشر، سرکوب زنان، حذف اقلیت‌ها، و ممنوعیت آموزش دختران باعث شده تا شورای امنیت نسبت به صدور هرگونه امتیاز با احتیاط و فشارهای سیاسی عمل کند.
این سیاست بین‌المللی نشان می‌دهد که گروه طالبان تا تغییر رویکردهای داخلی، نمی‌توانند انتظار امتیازات پایدار در حوزه دیپلماتیک داشته باشند.
گروه طالبان از هر سفر خارجی به‌عنوان ابزاری برای اثبات مشروعیت خود در عرصه جهانی استفاده می‌کنند.
سفر امیرخان متقی به پاکستان نیز می‌توانست در خدمت این هدف باشد. به همین دلیل، تعویق این سفر برای آنان شکستی دیپلماتیک و تبلیغاتی به‌حساب می‌آید.
عدم صدور معافیت برای متقی، یک پیام روشن دارد: جهان حاضر نیست در برابر گروه طالبان بدون تغییرات بنیادین در رفتارهای سیاسی و حقوق بشری، امتیاز دهد. شورای امنیت با این اقدام خود، احتمالاً خواسته است نشان دهد که ادامه سرکوب‌ها در خراسان‌افغانستان بدون هزینه نخواهد بود.
انعکاس گسترده این تعویق در رسانه‌های پاکستانی، خراسان‌افغانستانی و بین‌المللی نشان می‌دهد که چنین اتفاق‌هایی فراتر از یک موضوع فنی یا دیپلماتیک ساده است. رسانه‌ها این رویداد را نمادی از انزوای دیپلماتیک گروه طالبان تلقی کرده‌اند.
با در نظر گرفتن تنش‌ها، سوءظن‌ها، و موانع بین‌المللی، آینده روابط رسمی میان پاکستان و گروه طالبان همچنان در ابهام است.
اگرچه نیازهای جغرافیایی و سیاسی ممکن است آنان را به همکاری وا دارد، اما سطح این همکاری‌ها بعید است از تعاملات امنیتی و پشت‌پرده فراتر رود.
روی همرفته باید گفت که تعویق سفر امیرخان متقی نه‌تنها یک مشکل فنی، بلکه نشانه‌ای از انزوای دیپلماتیک گروه طالبان، تداوم تحریم‌ها، و چالش‌های جدی تعامل با جامعه جهانی است.
بدون اصلاحات داخلی، تضمین حقوق بشر، و پذیرش هنجارهای بین‌المللی، گروه طالبان نخواهند توانست تعامل پایدار با جهان برقرار کنند.
در مجموع، این تعویق تنها تأخیر یک سفر نیست؛ بلکه بازتابی از بن‌بست گروه طالبان در مسیر پذیرش بین‌المللی و نشانه‌ای از سیاست فشار جهانی علیه رفتارهای داخلی این گروه است.
