نویسنده: محمد نوید «دانشپور»
از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۲ بیش از ۴۷۱۳ سیلاب در ۱۶۸ کشور ثبت شده است که بیش از ۳٫۲ میلیارد نفر را تحت تأثیر قرار داده و بیش از ۱٫۳ تریلیون دلار خسارت اقتصادی برجای گذاشته‌اند.
سازمان جهانی هواشناسی (WMO) گزارش می‌دهد که هر ساله بیش از ۴۰ میلیارد دلار خسارت اقتصادی ناشی از سیلاب‌ها در سطح جهان ایجاد می‌شود.
کشورهای کم و متوسط بیش از ۰٫۸ تا ۱٪ GDP خود را سالانه به دلیل سیلاب‌ها از دست می‌دهند، در حالی که این مقدار برای کشورهای پردرآمد بین ۰٫۱ تا ۰٫۳ درصد است.
تنها بخش کوچکی از خسارات سیلاب‌ها بیمه می‌شود مثلاً تا ۷۵٪ خسارات در اروپا تحت پوشش نیستند و برخی کشورها کمتر از ۵٪ را پوشش می‌دهند.
سیلاب‌ها موجب توقف تولید و اختلال در زنجیره تأمین کسب‌وکارها می‌شوند؛ برای مثال خسارات در اروپا فروش برخی شرکت‌ها را تا ۱۵٪ کاهش داده و اختلال برای یک سال ادامه دارد. سیلاب‌های چین در ۲۰۲۰ حدود ۳۲ میلیارد دلار خسارت زدند و ۶۳ میلیون نفر را متاثر کردند، در حالی که سیلاب‌های جنوب آسیا در همان سال بالغ بر ۱۰۵ میلیارد دلار خسارت اقتصادی داشت.
سیلاب‌های ۲۰۲۲ پاکستان باعث ۱۴٫۹ میلیارد دلار خسارت مستقیم و ۱۵٫۲ میلیارد دلار از دست دادن اقتصادی شد.
علاوه بر آن، بازسازی دست‌کم ۱۶٫۳ میلیارد دلار نیاز داشت. این رویداد نرخ فقر را به میزان ۳٫۷ تا ۴ درصد افزایش داده و بین ۸٫۴ تا ۹٫۱ میلیون نفر را در معرض فقر قرار داده است. و همچنین سیلاب ۲۰۱۰ پاکستان باعث از دست رفتن ۵٫۳ میلیون شغل، کاهش رشد اقتصادی از حدود +۴٪ به -۲ تا -۵٪ و فشار شدید مالی شد.
خراسان‌افغانستان به‌واسطه اقلیم ناپایدار، جنگ و تحریم‌ها بسیار آسیب‌پذیر است؛ سیلاب‌های ۲۰۲۲ تقریباً ۴۲۹ نفر را کشتند، ۲٬۵۰۰ تا ۵٬۰۰۰ خانه را خراب کردند، ۳۴٬۰۰۰ هکتار زمین کشاورزی را خسارت زدند، و منجر به حدود ۲ میلیارد دلار خسارت شدند.
سالانه حدود یک میلیون خراسان‌افغانستان تحت تأثیر سیلاب قرار می‌گیرند؛ ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که برای اقلیم روستایی، سیلاب موجب کاهش ۷٫۱ واحد در امتیاز تغذیه و افزایش ۲۰٪ احتمال گرسنگی شدید می‌شود.
طبق گزارش IOM، بیش از ۵۰۰٬۰۰۰ خراسان‌افغانستان در سال ۲۰۲۴ به‌دلیل بلایای اقلیمی از جمله سیلاب جا‌به‌جا شده‌اند و ۷۳٪ مشاغل مبتنی بر کشاورزی است که به‌شدت آسیب‌پذیر است.
در سیلاب‌های سال‌های اخیر، هزاران کیلومتر جاده، پل و آسیاب گندم تخریب شده و خانه‌ها و چاه‌های آب نیز آسیب دیده‌اند به‌عنوان نمونه در استان‌های ناگورار، فاریاب، پنجشیر، پروان، بغلان و غور.
این در حالی است که سیلاب‌ها در کشورهایی مانند خراسان‌افغانستان با زیرساخت ضعیف، پوشش بیمه ناکافی و ضعف مدیریت بحران، تأثیری چند برابر بیشتر از ایران و سایر کشورهای پیشرفته دارند؛ از تولید ناخالص داخلی تا امنیت غذایی و معیشت.
که برای راه حل آن موارد ذیل مدنظر گرفته شود که عبارت‌اند از: افزایش پوشش بیمه سیلاب با مدل‌های مشترک دولتی خصوصی؛ بافت شهری مقاوم با سیستم‌های هشدار زودهنگام؛ تقویت زیرساخت آبی مانند سدها و کانال‌های مدیریت سیلاب و سرمایه‌گذاری بین‌المللی برای پروژه‌های اقلیمی، استفاده از منابع UNDP و GEF در خراسان‌افغانستان.
روی هم‌رفته باید گفت اقتصاد جهانی سالانه ۴۰ میلیارد دلار به‌دلیل سیلاب زیان می‌بیند و میلیاردها نفر تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
خراسان‌افغانستان با اقتصاد شکننده و وابسته به کشاورزی، سالانه میلیاردها دلار خسارت می‌بیند و میلیون‌ها نفر درگیر بحران غذایی و معیشتی می‌شوند. که فراهم کردن سرمایه‌گذاری هدفمند در زیرساخت، بیمه، هشدار و مدیریت منابع، همراه با کمک‌های بین‌المللی و حمایت از جامعه محلی، می‌تواند اثرات اقتصادی سیلاب را به‌طور چشم‌گیری کاهش دهد.
