نویسنده: محمد هارون «خردمند»
صدور حکم بازداشت از سوی دادگاه کیفری بین‌المللی (ICC) برای هبت‌الله آخوندزاده، رهبر گروه طا_لبان، و عبدالحکیم حقانی، قاضی‌القضات این گروه، به اتهام ارتکاب جنایت علیه بشریت از نوع آزار و اذیت جنسیتی، موج گسترده‌ای از واکنش‌ها را در داخل خراسان‌افغانستان و در سطح بین‌المللی برانگیخته است.
عبدالله خنجانی رئیس دفتر سیاسی جبهه مقاومت ملی خراسان‌افغانستان در واکنش گفته است: «این تصمیم، گامی مهم در راستای تأمین عدالت است و تمام رژیم گروه طالبان باید پاسخگو باشد.
جبهه مقاومت ملی از تصمیم دادگاه کیفری بین‌المللی استقبال می‌کند.»
جبهه آزادی خراسان‌افغانستان نیز با نشر خبرنامه‌ی گفته است:«این اقدام گامی مهم در راستای پاسخگو کردن گروه طالبان و تحقق عدالت برای قربانیان است.
تمام رهبران و سردسته‌های گروه طالبان باید تحت پیگرد بین‌المللی قرار گیرند.»
فوزیه کوفی رئیس حزب موج تحول و عضو پیشین مجلس نمایندگان، همچنان در بیانیه افزوده است: «این یک تحول مثبت است برای اطمینان از عادی نشدن نقض حقوق زنان. اما این گام کافی نیست و باید اقدامات قوی‌تر علیه گروه طالبان صورت گیرد.»
داکتر رنگین دادفر سپنتا وزیر خارجه پیشین خراسان‌افغانستان گفته است که: «مبارزات زنان و فعالان حقوق بشر به ثمر نشسته است.
حتی اگر این افراد دستگیر نشوند، همین که جنایات‌شان به‌صورت رسمی ثبت شده، خود پیروزی بزرگی است.»
آریانا سعید، آوازخوان سرشناس و فعال حقوق بشر، در بیانیه‌ای این اقدام را نتیجه‌ی مقاومت زنان خراسان‌افغانستان و تلاش‌های جامعه جهانی دانسته و نوشته است: «پس از چهار سال درد، محرومیت و سکوت تحمیلی، این حکم گامی بزرگ در مسیر تحقق عدالت است.»
از سوی هم، شماری از شخصیت‌های بین‌المللی نیز در این تصمیم واکنش نشان داده است:
ریچارد بنت گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور خراسان‌افغانستان در این مورد گفته است که «این گامی بزرگ به‌سوی عدالت به‌ویژه برای زنان و دختران خراسان‌افغانستان است.»
استفان دوجاریک سخنگوی سازمان ملل متحد نیز در واکنش گفته است: «دادگاه کیفری بین‌المللی نهادی مستقل است و سازمان ملل به فعالیت‌های آن احترام می‌گذارد. ما همواره در برابر نقض حقوق زنان در خراسان‌افغانستان موضع روشن داشته‌ایم.»
همچنان کانستانتین کاساچوف، معاون شورای فدراسیون روسیه، در واکنش به این حکم گفته است: «این اقدام پس از آن صورت گرفت که مسکو رژیم گروه طالبان را به رسمیت شناخت.
دادگاه کیفری بین‌المللی جنایت‌های جنگی غرب در خراسان‌افغانستان را نادیده گرفته و حالا برخوردی دوگانه علیه گروه طالبان در پیش گرفته است.»
ملاله یوسفزی برنده جایزه صلح نوبل، نیز در واکنش به تصمیم دادگاه بین‌المللی لاهه گفته است: «این حکم پیامی قدرتمند برای زنان در خراسان‌افغانستان و جهان است که ناقضان حقوق آنان بی‌پاسخ نخواهند ماند.»
از سوی دیگر، شماری از نهادهای حقوق بشری ملی و بین‌المللی به این تصمیم نیز واکنش نشان داده است:
دیده‌بان حقوق بشر (Human Rights Watch) در واکنش به این تصمیم گفته است: «این تصمیم می‌تواند مسیر رسیدن قربانیان و خانواده‌های‌شان به عدالت را هموار سازد.
رهبران گروه طالبان به دلیل سیاست‌های تبعیض‌آمیز علیه زنان و دختران، اکنون در برابر عدالت قرار دارند.»
سازمان عفو بین‌الملل (Amnesty International) نیز در واکنش به تصمیم با نشر بیانیه گفته است که: «این یک گام حیاتی در پاسخگو ساختن مسئولان جنایت‌های مبتنی بر جنسیت است.
جامعه جهانی باید اکنون آپارتاید جنسیتی را به‌عنوان یک جنایت بین‌المللی به رسمیت بشناسد.»
همچنان، نهاد حقوق بشری “رواداری” به رهبری شهرزاد اکبر، رییس پیشین حقوق بشر خراسان‌افغانستان با نشر خبرنامه‌ی گفته است: «این تصمیم تاریخی است.
ما از کسانی که شهادت‌ها و اسناد را در اختیار دادگاه قرار دادند، قدردانی می‌کنیم.»
گروه طالبان نیز در واکنش به تصمیم دادگاه بین‌المللی لاهه واکنش نشان داده است.
ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی این گروه با نشر خبرنامه‌ی در صفحه ایکس خود گفته است: «ما هیچ نهادی را به‌نام محکمه بین‌المللی نمی‌شناسیم.
این اعلام‌ها مزخرفات است و تأثیری بر عزم راسخ و موقف شرعی ما ندارد. دادخواهی از نهادهای دوگانه و سیاسی جای شرم است، در حالی که جنایت‌های اسرائیل نادیده گرفته می‌شود.»
روی همرفته باید گفت که صدور حکم بازداشت برای رهبران گروه طالبان از سوی دادگاه کیفری بین‌المللی، اقدامی بی‌سابقه در سطح حقوق بین‌الملل علیه رهبران گروه طالبان به شمار می‌رود.
این رویداد با استقبال گسترده نهادهای حقوق بشری و چهره‌های سیاسی ملی و جهانی مواجه شده، اما با رد قاطع از سوی گروه طالبان همراه بوده است.
تحلیل‌گران سیاسی می‌گویند که این حکم می‌تواند سرآغازی برای کاهش مصونیت ساختاری ناقضان حقوق بشر و پیگیری عدالت برای قربانیان، به‌ویژه زنان خراسان‌افغانستان، باشد.
