منبع: Military Watch Magazine
ترجمه: خراسان‌تمایز
گزارش‌های جدید از منابع منطقه‌ای حاکی از آن است که جمهوری اسلامی ایران به‌تازگی مجموعه‌ای از سامانه‌های دفاع هوایی برد بلند ساخت چین را دریافت کرده است. بر اساس اظهارات یکی از مقامات عرب منطقه که نخواسته نامش فاش شود، این اقدام با هدف «تقویت و پشتیبانی» از ساختار پدافند هوایی ایران صورت گرفته و اطلاعات مربوط به آن نیز در اختیار ایالات متحده قرار گرفته است.
این تحولات در پی حملات هوایی اخیر اسرائیل و ایالات متحده آمریکا، به عمق خاک ایران در بازه زمانی ۱۳ تا ۲۴ ژوئن رخ داده‌اند. در این حملات، جنگنده‌های پنهانکار F-35 اسرائیلی و بمب‌افکن‌های B-2 آمریکایی در داخل خاک ایران عملیات‌هایی را به اجرا گذاشتند؛ در حالی که هواپیماهای نسل قدیمی‌تر مانند F-15 و F-16 از فواصل دور، موشک‌های هوا به زمین شلیک کردند.
مقامات اسرائیلی اعلام کرده‌اند که بررسی‌ها برای انجام حملات بیشتر به خاک ایران همچنان ادامه دارد؛ به‌ویژه در راستای جلوگیری از توسعه توانمندی‌های موشکی بالستیک این کشور. از این رو، اقدام ایران برای تقویت فوری ساختار پدافندی خود، یک واکنش فوری و ضروری تلقی می‌شود.
در همین رابطه، منابع خبری گزارش داده‌اند که دو هواپیمای ترابری ارتش چین در خاک ایران به زمین نشسته‌اند؛ اقدامی که گمانه‌زنی‌ها در خصوص ارسال تجهیزات نظامی از سوی پکن را افزایش داده است. این تجهیزات، بنا بر برخی ارزیابی‌ها، ممکن است با هدف ارتقای قابلیت فرماندهی و کنترل نیروهای مسلح ایران به کشور وارد شده باشند.
افزون بر آن، گزارش‌هایی نیز از حضور کشتی‌های اطلاعاتی چین در نزدیکی مرزهای دریایی ایران منتشر شده که احتمال نقش‌آفرینی آنها در انتقال داده‌های اطلاعاتی به نفع ایران را تقویت کرده است—نقشی که ماهواره‌ها، کشتی‌های جنگی و هواپیماهای شناسایی غربی در پشتیبانی از اسرائیل ایفا می‌کنند.
در حالی که ایران در سال‌های اخیر همکاری‌های نظامی محدودی با چین داشته، این کشور با وجود نیاز گسترده به نوسازی سامانه‌های دفاعی، خریدهای عمده‌ای از پکن انجام نداده است. در مقابل، کشورهایی مانند پاکستان با سرمایه‌گذاری قابل توجه و حمایت مستقیم چین، موفق به ارتقای گسترده توان دفاعی خود شده‌اند.
با توجه به محدودیت‌های جدی در نیروی هوایی و ناوگان جنگنده‌های ایران، استفاده از هواپیماهای جدید در کوتاه‌مدت گزینه عملیاتی محسوب نمی‌شود؛ چرا که مستلزم آموزش خلبانان، پرسنل فنی و یکپارچه‌سازی سامانه‌ها با ساختار موجود است.
در مقابل، بهره‌گیری از سامانه‌های پدافندی جدید چینی، با توجه به آشنایی قبلی نیروهای ایرانی با سامانه‌هایی نظیر S-300 روسی، می‌تواند فرآیند آموزش و عملیاتی‌سازی را تسریع بخشد.
تجربه چین در تحویل سریع تجهیزات نظامی به متحدان خود، از جمله ارسال سامانه‌های HQ-22 به صربستان در سال ۲۰۲۲، نمونه‌ای از توانایی این کشور در تأمین فوری نیازهای دفاعی است.
در همین راستا، عملکرد مورد انتقاد سامانه‌های دفاعی S-300PMU-2 روسی و باور ۳۷۳ ساخت ایران، که در حال حاضر ستون فقرات دفاع هوایی ایران را تشکیل می‌دهند، می‌تواند انگیزه‌ای برای تسریع در جایگزینی یا تقویت این سیستم‌ها با تجهیزات جدید چینی باشد.
ایران سابقه استفاده از سامانه‌های پدافندی چینی را دارد؛ از جمله سامانه HQ-2 در دهه ۱۹۸۰ که در جنگ ایران و عراق عملکرد نسبتاً مؤثری در مقابله با حملات هوایی عراق داشت. اکنون نیز، با توجه به اشتراکات فنی بین سامانه‌های ایرانی، روسی و چینی، امکان یکپارچه‌سازی تجهیزات جدید با شبکه پدافند موجود به‌صورت مؤثر وجود دارد.
این یکپارچگی، نه تنها از منظر فنی بلکه از لحاظ تاکتیکی، به ایران این امکان را می‌دهد تا از داده‌های هدف‌گیری و اطلاعات حسگری پیشرفته‌تری بهره‌مند شود.
در شرایطی که اسرائیل و متحدان غربی خود تلاش‌های فزاینده‌ای برای اعمال فشار نظامی و سیاسی علیه تهران دنبال می‌کنند، چین به‌طور فزاینده‌ای در حال ایفای نقش به‌عنوان حامی دفاعی ایران است. پکن نگران آن است که در صورت تحقق اهداف غرب، توازن ژئوپلیتیک در منطقه به‌طور کامل به زیان منافع چین تغییر یابد.
با وجود آنکه سطح واقعی اثربخشی این حمایت‌ها در کوتاه‌مدت مشخص نیست و ایران همچنان با کمبود منابع و تأخیر در نوسازی دفاعی روبروست، اما توان فناوری و صنعتی چین می‌تواند در درازمدت، معادلات میدانی را به سود ایران تغییر دهد.
