از زمان آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در ژانویه ۲۰۲۵، دلار آمریکا بیش از ۱۰ درصد کاهش ارزش را نسبت به سال‌های اخیر تجربه کرده است، مشاهده‌ای که توسط بانک تسویه بین‌المللی (BIS) نیز تأیید شده است.
ترامپ در ماه‌های اخیر بارها رئیس فدرال رزرو، جروم پاول، را تحت فشار قرار داده و حتی احتمال اخراج او را مطرح کرده است. این رفتار، با نگرانی بازارها در مورد استقلال بانک مرکزی همراه شد.
ترامپ نرخ‌های بهره را «بالاتر از حد ضرورت» خوانده و خواستار کاهش فوری شده است. این تنش‌ها سبب بی‌اطمینانی فزاینده در بازارهای سرمایه شده است.
واکنش بازارها، شامل پرهیز از دلار و بازگشت به ارزهایی مثل یورو، روبل و فرانک سوئیس بوده و صندوق‌هایی نظیر «پوزیشن‌های کوتاه‌مدت روی دلار» افزایش یافته‌اند.
نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۹۰ درصد اقتصاددانان نسبت به ثبات اقتصادی آمریکا و جایگاه دلار نگرانند؛ این امر انعکاس بی‌ثباتی ناشی از فشارهای سیاسی است.
شاخص دلار ICE به پایین‌ترین سطح سه ساله رسیده، نمایانگر کاهش ارزش دلار در برابر سبدی از ارزهای جهانی است.
با افزایش نگرانی‌ها، سرمایه‌گذاران خارجی از بازارهای اوراق قرضه و سهام آمریکا خارج شده‌اند، و به جای آن به دارایی‌های امن یا ارزهای جایگزین پناه برده‌اند.
تحلیل‌ها حاکی از کاهش پیش‌بینی رشد اقتصادی آمریکا به حدود ۱.۵٪ برای سال جاری میلادی هستند؛ همچنین، احتمال تورم بالاتر نیز تشدید شده است.
تهدید جایگاه دلار به‌عنوان ذخیره ارزی
بسیاری از کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر فشارهای سیاسی بر فدرال رزرو ادامه یابد، جایگاه دلار به‌عنوان ذخیره استراتژیک جهانی در خطر سقوط خواهد بود.
کشورهایی نظیر چین و ایران در حال کاهش وابستگی به دلار هستند، و معاملات کشورهای نوظهور در ارزهایی مانند یوان و یورو افزایش یافته است.
سیاست‌های غیرمنتظره ترامپ درباره تحریم نفت ایران و تعامل با چین، در کنار نوسانات قیمت نفت، تأثیر متناقضی بر روند دلار داشتند. این موارد باعث تشدید سردرگمی سیاست‌گذاری و بی‌ثباتی بازار نفت شده‌اند.
بانک تسویه بین‌المللی (BIS) نسبت به این وضعیت هشدار داده و تأکید کرده که کاهش محرک اعتماد و نگرانی از تضعیف ارزش دلار می‌تواند خطرات ژئوپولیتیکی بیشتری ایجاد کند.
در کوتاه‌مدت، کاهش ارزش دلار می‌تواند صادرات آمریکا را رقابتی‌تر کند؛ ولی نوسانات شدید و خطرناک بودن پیش‌بینی‌های سیاسی می‌تواند این مزیت را بی‌ثبات کند.
ترامپ با حمایت از کاهش نرخ بهره، بر این باور است که هزینه خدمات بدهی کاهش می‌یابد؛ با این حال، این سیاست ممکن است به تورم بیشتر و تضعیف بیشتر دلار منجر گردد.
کاهش ارزش دلار از زمان به قدرت رسیدن ترامپ، نتیجه مستقیم ترکیب سیاست‌های مالی غیرقابل‌پیش‌بینی، فشار سیاسی بر بانک مرکزی و نگرانی‌های سرمایه‌گذاران بوده است. اگر استقلال فدرال رزرو زیر سوال برود، بانک مرکزی اروپا و سایر ارزهای معتبر جایگزین دلار می‌شوند. برای بازگشت اعتماد، آمریکا باید شفافیت سیاستی را افزایش داده و استقلال بانک مرکزی را تقویت کند.
نویسنده: محمدنوید «دانشپور»
