نویسنده: محمدهارون «خردمند»
بامداد روز یک‌شنبه( اول سرطان/تیر)، ایالات متحده آمریکا با عملیات هوایی گسترده‌ای بر سه مرکز حساس هسته‌ای ایران حمله کرد؛ اقدامی که بلافاصله موجی از محکومیت‌های داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی را به همراه داشت.
در خراسان‌افغانستان، مجموعه‌ای از شخصیت‌های سیاسی، نهادهای بانفوذ و گروه طالبان با لحنی بی‌سابقه این حمله را تقبیح کرده و درباره تبعات خطرناک آن هشدار داده‌اند.
داکتر عبدالله عبدالله، رئیس پیشین شورای عالی مصالحه ملی، در واکنشی فوری در شبکه اجتماعی ایکس، حمله آمریکا را «خصمانه، تجاوزکارانه و مخالف اصول حقوق بین‌الملل» دانسته است. وی همچنین نقش اسراییل در تحریک این اقدام نظامی را برجسته ساخته و آن را گامی در جهت شعله‌ور ساختن آتش جنگی فراگیر در منطقه توصیف کرده است.
آقای عبدالله در ادامه یادآور شده است که چنین اقدامات نظامی در بحبوحه مذاکرات تازه میان ایران و اروپا، نه‌تنها فضای دیپلوماسی را از بین می‌برد، بلکه امنیت تمام کشورهای هم‌مرز با ایران، از جمله خراسان‌افغانستان، را نیز با تهدید مواجه می‌سازد. به باور وی، منطقه به جای مداخله نظامی، نیازمند اجماع سیاسی و همکاری منطقه‌ای است.
حامد کرزی، رئیس‌جمهور پیشین کشور، نیز در بیانیه‌ای، عملیات آمریکا را برخلاف روحیه صلح‌طلبی بین‌المللی و نقض صریح منشور ملل متحد دانسته است. کرزی تأکید کرده است که «هیچ مسئله‌ای از طریق بمباران حل نخواهد شد» و تنها راه معقول برای حل چالش‌های هسته‌ای، گفت‌وگو و بهره‌گیری از نهادهای حقوقی بین‌المللی است.
آقای کرزی، همچنین به سیاست‌های دوگانه غربی‌ها در قبال پرونده‌های هسته‌ای اشاره کرده و گفته است که احترام به معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) باید شامل همه کشورها گردد. او حمله به تأسیسات ایران را اقدامی تحریک‌آمیز و مخاطره‌آمیز خوانده است.
از سویی هم، حزب وحدت اسلامی مردم خراسان‌افغانستان به رهبری حاجی محمد محقق، از احزاب عمده در میان جامعه شیعیان، با صدور بیانیه‌ای، حمله آمریکا را «توهین به اقتدار علمی و مدنی مسلمانان» دانسته است. در این بیانیه آمده است که «مشروعیت گفت‌وگو وقتی از بین می‌رود که دانش، هدف راکت قرار گیرد».
صلاح‌الدین ربانی، رهبر حزب جمعیت اسلامی، هم‌چنان با لحنی تند، آمریکا را متهم کرده که در دام ماجراجویی‌های اسراییل افتاده است. او گفته که این عملیات نشان‌دهنده بی‌اعتنایی واشنگتن به اصول قانون بین‌الملل و تحمیل بحران بیشتر به منطقه است.
آقای ربانی، خواهان آن شده است که سازمان ملل متحد، با استقلال کامل، اقدامات تجاوزکارانه و جنگ‌افروزانه اسراییل را محکوم کند. حزب جمعیت اسلامی خراسان‌افغانستان ضمن اعلام حمایت از حاکمیت ملی ایران، خواستار مداخله جدی دیپلماتیک برای جلوگیری از تکرار این حملات شده است.
امرالله صالح، معاون پیشین ریاست‌جمهوری، با نگاهی فرهنگی به موضوع واکنش نشان داده است. او در شبکه ایکس نوشت: «ایران در فردوسی است، نه در فردو». این سخن، کنایه‌ای ظریف به ریشه‌های تاریخی و تمدنی ایران می‌تواند باشد و بر ناتوانی جنگ در تخریب آن تأکید دارد.
رحمت‌الله نبیل، رئیس پیشین امنیت ملی، حمله آمریکا را با اشتباهات گذشته غرب در خراسان‌افغانستان مقایسه کرده و نوشته است: «حملهٔ آمریکا بر ایران، یادآور همان بمب‌هایی‌ست که در خراسان‌افغانستان نیز صلح نیاوردند و نتیجه‌ای جز افراط‌گرایی در پی نداشتند.»
آقای نبیل افزوده است: «در منطقه‌ای که هنوز از زخم‌های نیابتی رنج می‌برد، هیچ‌گونه اقدام نظامی راه‌حل نیست. ما قربانی سیاست‌هایی هستیم که صلح را با جنگ تعویض کردند و تروریزم را با افراط‌گرایی پروراندند.» وی بر اولویت گفت‌وگو در سیاست‌گذاری منطقه‌ای تأکید کرده است.
وزارت خارجه گروه طالبان نیز با نشر بیانیه‌ای، حملات آمریکا را محکوم و آن را «نقض تمامیت ارضی و حاکمیت جمهوری اسلامی ایران» توصیف کرده است. در این بیانیه آمده که بی‌ثبات‌سازی منطقه به‌هیچ‌وجه پذیرفتنی نیست.
وزارت خارجه گروه طالبان در ادامه اعلامیه خود از همه طرف‌های درگیر خواسته‌اند که «به جای خشونت، به دیپلوماسی فرصت دهند.» لحن این بیانیه، در عین مخالفت با آمریکا، دارای توازن سیاسی و ناظر بر نگرانی از گسترش بحران به مرزهای شرقی منطقه است.
این در حالی است که مجموعه این واکنش‌ها نشان می‌دهد که در خراسان‌افغانستان، طیف وسیعی از نیروهای سیاسی، فکری و حکومتی نسبت به آغاز جنگ تازه‌ای در منطقه نگران‌اند. پیام مشترک آنان آن است که بحران ایران، پیامدهای فوری و خطرناک برای کل منطقه خواهد داشت.
