نویسنده: محمدهارون «خردمند»
داکتر محمد ایاز نیازی از جمله شخصیت‌های برجسته دینی و علمی خراسان‌افغانستان بود که با تخصص در علوم اسلامی، اقتصاد اسلامی و روابط بین‌الملل از دیدگاه فقه اسلامی، جایگاه ویژه‌ای در میان علما، دانشگاهیان و جوانان کشور داشت. او در سال ۱۳۴۳ خورشیدی در شهرستان یمگان استان بدخشان متولد شد.
داکتر نیازی از کودکی علاقه و استعداد ویژه‌ای در حوزه‌ی علوم دینی از خود نشان داد. او در سن دوازده‌سالگی موفق به حفظ کامل قرآن کریم شد، که این امر نشانه‌ای از ذکاوت و انگیزه قوی او برای تحصیل علوم اسلامی بود.
وی تحصیلات ابتدایی خود را در زادگاهش به پایان رساند و سپس برای ادامه‌ی آموزش علوم اسلامی راهی کشور پاکستان شد. در شهر پیشاور، در دارالعلوم مرکزی دارالقراء، در رشته‌های علوم شرعی و قرائت آموزش دید و همزمان مکتب شبانه را نیز به‌گونه‌ی موفقانه به پایان رساند.
پس از تکمیل مرحله‌ی متوسطه، داکتر نیازی به کشور مصر سفر کرد و در دانشگاه الازهر قاهره، یکی از معتبرترین مراکز علمی جهان اسلام، شامل شد. او در آن‌جا تحصیلات لیسانس خود را در رشته اقتصاد اسلامی به پایان رساند.
داکتر نیازی تحصیلات‌اش را در همان دانشگاه تا سطح ماستری ادامه داد و سپس در بخش روابط بین‌الملل از دیدگاه فقه اسلامی، سند دکترای خویش را کسب کرد. تحقیقات و پایان‌نامه‌های علمی او در حوزه فقه تطبیقی و اقتصاد اسلامی مورد توجه جامعه علمی قرار گرفت.
پس از بازگشت از تحصیلات به کشور، داکتر نیازی به عنوان استاد در فاکولته شرعیات پوهنتون کابل مشغول تدریس شد و طی سال‌ها فعالیت علمی، صدها دانشجو از درس‌های علمی و اخلاقی او بهره‌مند شدند.
افزون بر فعالیت دانشگاهی، داکتر نیازی به‌عنوان خطیب مسجد جامع وزیر اکبر خان در کابل شناخته می‌شد. خطبه‌های پرمحتوا و تحلیلی او، به‌ویژه در نمازهای جمعه، با استقبال گسترده نمازگزاران مواجه بود و هزاران تن به‌خصوص جوانان برای شنیدن سخنان او در این مسجد حضور می‌یافتند.
داکتر نیازی با مهارت بالا در تحلیل مسائل اجتماعی، سیاسی و دینی، در میان اقشار مختلف جامعه به‌ویژه نسل جوان، از محبوبیت خاصی برخوردار بود. او همواره تلاش می‌کرد میان دین و مقتضیات زندگی مدرن، پیوند منطقی و روشن برقرار سازد.
سخنرانی‌های او از طریق رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به‌طور گسترده نشر می‌شد و تأثیر زیادی در افزایش آگاهی دینی، نقد جریان‌های افراطی و تقویت وحدت فکری در جامعه داشت. بسیاری از جوانان او را الگویی از یک عالم آگاه و بروز می‌دانستند.
یکی از ویژگی‌های برجسته داکتر نیازی، پرهیز از سیاست‌زدگی و تمرکز بر ترویج دین با رویکرد علمی، اعتدالی و مردم‌محور بود. این ویژگی باعث شده بود که او در میان گروه‌ها و اقشار مختلف جامعه، مورد احترام قرار گیرد.
داکتر محمد ایاز نیازی در تاریخ ۱۳ جوزا/خرداد، سال ۱۳۹۹ خورشیدی، در پی انفجار بمب در مسجد جامع وزیر اکبر خان، در هنگام ادای نماز به شهادت رسید. این حادثه واکنش‌های گسترده داخلی و بین‌المللی به دنبال داشت و جامعه علمی، دینی و مدنی خراسان‌افغانستان یکی از چهره‌های مهم خود را از دست داد.
روی هم رفته باید گفت که با کشته داکتر نیازی، خراسان‌افغانستان یکی از فرزندان متعهد و روشنگر خود را از دست داد. یاد و نام او، به‌عنوان عالمی متفکر و معلمی دلسوز، در دل هزاران شاگرد، نمازگزار و علاقه‌مند علوم اسلامی، برای همیشه زنده خواهد ماند.
